-НАУЧНЫЙ РЕЦЕНЗИРУЕМЫЙ ЕЖЕГОДНИК-
ЛАТЫШИ И БЕЛОРУСЫ: ВМЕСТЕ СКВОЗЬ ВЕКА
Латыши и белорусы: вместе сквозь века
Выпуск 6
История / History
Яковлев А.
Беженство на Витебщине в 1915−1922 гг.
Yakauleu A.
Refugee in Viciebsk region in 1915−1922
У артыкуле разглядаюцца пытанні арганізацыі адпраўкі бежанцаў Першай сусветнай і грамадзянскай войн на Радзіму (Латвію, Літву, Польшчу) з тэрыторыі Віцебскай губерніі праз прызму дзейнасці адказных за тое дзяржаўных органаў. Паказаны цяжкасці, з якімі сутыкаліся бежанцы падчас чакання вяртання ў родныя мясціны.
С. 5-19
The article deals with the organization sending the refugees of the First World and the Civil War to their home (Latvia, Lithuania, and Poland) from the territory of Viciebsk province in the light of the activities of those responsible for the public authorities. It shows the difficulties faced by refugees while waiting to return to their native places.
P. 5-19
Буевич Т.
История Латышского советского кавалерийского полка имени Витебского Совдепа
Buyevich T.
History of Latvian Soviet cavalry regiment of the Viciebsk council of deputies
У даследаванні на аснове дакументаў, якія захоўваюцца ва ўстанове «Дзяржаўны архіў Віцебскай вобласці», разглядаецца гісторыя стварэння Латышскага савецкага кавалерыйскага палка імя Віцебскага савдэпа. У артыкуле аналізуюцца архіўныя крыніцы, якія дазваляюць удакладніць асноўныя прычыны і дату стварэння, прасачыць дынаміку фарміравання асабістага складу палка. Таксама раскрываецца дзейнасць палка на тэрыторыі горада Віцебска і губерні ў 1918 годзе, калі ён актыўна прыцягваўся да падтрымання грамадскай бяспекі, абароны грамадзян ад пагромаў і ліквідацыі ініцыятараў беспарадкаў.
С. 19-26
In the study, based on archival documents kept in the institution "The State Archives of the Viciebsk Region", the history of the creation of the Latvian Soviet Cavalry Regiment named after the Viciebsk Soviets is being considered. In the article archival sources, which make it possible to specify the main reasons for and the date of its creation are analyzed, the dynamics of the formation of personnel is traced. The activity of the regiment in the city of Viciebsk and the province in 1918, when he was actively involved in maintaining public security, protecting citizens from pogroms and eliminating rioters is revealed.
P. 19-26
Пушкін І.
Латышскае насельніцтва Магілёўшчыны
Pushkin I.
The Latvians population of Mahiliou region
В статье раскрыта социально-экономическая и общественно-политическая жизнь латышского населения в советский период на территории Могилевщины, в частности, в латышском колхозе “Сарканайс Земнекс” (БССР).
С. 27-30
The article is opened social economic and social politic life of the Latvian population in the Soviet period in the territory of Mahiliou region, in particular, in the Latvian collective farm “Sarkans Zemnieks” (BSSR).
P. 27-30
Королёв M.
Латышские национальные сельсоветы как явление в национальной политике БССР
Karaliou M.
The Latvian national rural councils as the phenomenon in national policy of BSSR
Артыкул прысвечаны пытанню з’яўлення, дзейнасці і скасавання латышскіх нацыянальных сельскіх саветаў у БССР. Аўтар аналізуе праблему ў кантэксце агульнасаюзнай нацыянальнай палітыкі бальшавікоў. Паказаны прычыны прадвызначанасці згортвання гэтага праекта, які на першым этапе рэалізацыі даў пазітыўны плён – садзейнічаў міжнацыянальнаму паразуменню ў краіне, кансалідаваў беларускіх латышоў, спрыяў іх эканамічнаму і сацыякультурнаму развіццю.
С. 30-37
The article focuses on the appearance, performance and termination of the Latvian national rural councils in the BSSR. The author analyzes the problem in the context of national-union policy of the Bolsheviks. The reasons predetermination closings this project, which is the first stage of the implementation has given a positive result − to promote international understanding in the country, to consolidate the Belarusian Latvians, promote their economic development.
P. 30-37
Агеенка Т.
Выдавецкая і этнаграфічная дзейнасць беларусаў у Латвіі ў 1920−1930-я гг.
Aheyenka Т.
Publishing and ethnographic activities of Belarusians in Latvia in 1920s−1930s
В статье рассматриваются вопросы издательства в Латвии белорусской литературы в 1920−1930-е гг. Отмечена тесная связь издательской деятельности с деятельностью белорусских организаций в Латвии, перечислены основные книжные и периодические издания, на страницах которых нашли отражение политические, сельскохозяйственные, педагогические и другие вопросы. Кроме того, рассматриваются некоторые аспекты изучения белорусской диаспоры в Латвии, этнографии и фольклора, и публикации их результатов на страницах белорусских изданий.
С. 38-41
The article deals with the issues of publishing in Belarus of Belarusian literature in the 1920s-1930s. The close connection of publishing activity with the activities of Belarusian organizations in Latvia is noted, the main book and periodicals are listed, the pages of which reflect political, agricultural, pedagogical and other issues. Besides, some aspects of studying of the Belarusian diaspora in Latvia, ethnography and folklore, also the publication of their results on pages of the Belarusian editions are considered.
P. 38-41
Карпекін K.
Латышскія школы Лёзненскага раёна ў 1924−1930 гг.
Karpekin K.
Latvian schools of Liozna region in 1924−1930
Статья посвящена созданию и начальному этапу деятельности латышских школ Лиозненского района и подготовлена на основе документов Государственного архива Витебской области. В регионе национальные учреждения образования создавались достаточно интенсивно: если в
1924 г. действовала только 1 латышская школа в Лиозно, то к 1930 г. они также открылись в деревнях Барсеево, Матушево, Уно и Черницы. Все школы были небольшими, количество учащихся в них не превышало 30 человек. Школы располагались в местах наиболее массового проживания латышей, обслуживали также жителей ближайших деревень, в которых проживали представители данной национальности. Кроме того, следует отметить, что незначительное число латышей обучалось и в белорусских школах.
С. 41-48
The article is devoted to the establishment and initial operations of the Latvian schools of the Liozno region and are prepared on the basis of documents of the State Archives of Viciebsk region. In the region, national institutions and analysis created quite intense: in 1924 acted only one Latvian School in Liozna, and by 1930 its also opened in the Village Barseeva, Matusheva, Una and Charnicy. All schools were small; the number of pupils does not exceed 30 people. School is located in the mass stay advise Latvians also serves residents of nearby villages, which were home to the representatives of this nationality. In addition, it should be noted that a small number of Latvians were enrolled in Belarusian schools.
P. 41-48
Миронов Д.
Белорусская ССР и Латвийская ССР на Всесоюзной сельскохозяйственной выставке в Москве (1939−1941)
Mironov D.
Belarusian SSR and Latvian SSR at the All-Union agricultural exhibition in Moscow (1939−1941)
Усесаюзная сельскагаспадарчая выстаўка ў Маскве была ўнікальным прапагандысцкім праектам савецкіх уладаў: шматаблічнасць прадстаўленых рэспублік, іх поспехі і дасягненні ў сельскай гаспадарцы прадстаўляліся як самыя важныя дасягненні сацыялізму. У артыкуле асаблівая ўвага надаецца двум павільёнам – “Беларуская ССР” і “Літоўская ССР, Латвійская ССР, Эстонская ССР”, падрабязна разглядаюцца шляхаводнікі па ім у параўнальным ракурсе.
С. 48-57
Union Agricultural Exhibition in Moscow was a unique propaganda project of the Soviet authorities: the diversity of the republics represented, their successes and progress in agriculture were presented as the most important achievements of socialism. The article pays special attention to two pavilions "Belarusian SSR" and "Lithuanian SSR, Latvian SSR, the Estonian SSR", detailed guidebooks on them in a comparative manner.
P. 48-57
Бараноўскі A.
Саленіек Эдуард Янавіч: празаік, паэт, драматург
Baranouski A.
Saleniek Eduard Yanovich: writer, poet, playwright
Статья посвящена жизни и творчеству заслуженного деятеля культуры Латвийской ССР Салениека Эдуарда Яновича. Он прожил долгую и трудную жизнь. Родился на Сенненщине, жил и работал в Москве, был репрессирован, умер в Риге.
Э. Салениек автор ряда романов, рассказов, пьес, очерков и стихотворений.
С. 58-60
The article is devoted to the life and work of the honored worker of culture of the Latvian SSR – Saleniek Eduard Yanovich. He lived a long and difficult life. Born in Sienno, he lived and worked in Moscow, was repressed, died in Riga. Salenyk author of several novels, short stories, plays, essays and poems.
P. 58-60
Голубев В.
Формирование белорусско-латвийской границы в постсоветский период
Holubeu V.
Formation of the Belarusian-Latvian border during the post-soviet period
У артыкуле разглядаецца працэс станаўлення і юрыдычнага афармлення беларуска-латвійскай мяжы ў постсавецкі перыяд на этапах дэлімітацыі і дэмаркацыі, уключаючы стыкі (перасячэнні) з Літоўскай Рэспублікай і Расійскай Федэрацыяй.
С. 60-65
The article considers the process of formation and legal registration of the Belarusian-Latvian border in the post-Soviet period on the stages of delimitation and demarcation, including the joints (intersections) with the Republic of Lithuania and the Russian Federation.
P. 60-65
Архивы и воспоминания / Archives and memories
Шилина M.
Янис Драбанский: Латышские колонии в Беларуси
Shilina M.
Janis Drabanski: The Latvian colonies in Belarus
Публікацыя ўяўляе сабой пераклад серыі артыкулаў, якія былі апублікаваныя ў 1938 г. у латвійскай газеце “Латгальскі веснік”. У іх змешчаны звесткі аб асаблівасцях жыцця латышскіх перасяленцаў на беларускіх землях з другой паловы ХІХ ст. да пачатку масавай калектывізацыі ў канцы 1920-х гг.
С. 66-74
The publication is a translation series of articles that were published in 1938 in the Latvian newspaper "Latgalsky Vestnik". It contains information about the features of the life of Latvian immigrants in the Belarusian lands in the second half of the XIX century before the start of mass collectivization in the late 1920s.
P. 66-74
Королёв M.
Рижская газета «Сегодня» о 10-й и 15-й годовщинах большевистского переворота
Karaliou M.
Riga newspaper “Segodnya” about the 10th and 15th anniversaries of the Bolshevist revolution
У публікацыі прыведзены паведамленні і артыкулы, якія рыжская штодзённая газета “Сёння” друкавала ў лістападзе 1927 г. і 1932 г. адносна падзей, якія адбываліся ў Савецкім Саюзе і адлюстроўвалі штодзённасць падчас дзяржаўнага святкавання ўгодкаў Вялікай кастрычніцкай рэвалюцыі.
С. 74-81
The publication describes the messages and articles that Riga daily newspaper "Segodnya" printed in November 1927 and 1932 on the events that took place in the Soviet Union and reflected daily in the public anniversary of the Great October Revolution.
P. 74-81
Hermanis V.
Kuzma Kiseļovs Ņujorkā un Jūrmalā / Кузьма Кісялёў у Нью-Ёрку і Юрмале
Hermanis V.
Kuzma Kiseliov in New York and in Jurmala
В 1975 г. многие жили в ожидании совещания глав 35 стран в Хельсинки. Автор в это время работал в редакции «Циня», главной газеты Латвийскои ССР, а вышедшая книга
К. Киселёва «Записки советского дипломата» свела его с её автором – «Циня» опубликовала его статью, посвящённую 30-летию ООН. В. Херманис рассказывает о своей встрече с
К. Киселёвым в Юрмале, о лидерах того времени, о создании послевоенного мирового порядка сквозь призму видения опытного белорусского дипломата. Для читателя в Латвии и в других странах Балтии важно напомнить, что в те годы из всех советских республик только Белорусская и Украинская ССР были членами ООН. К. Киселёв долгие годы возглавлял делегацию БССР в ООН и потом смог интересно об этом рассказать как в книге, так в жизни.
С. 82-85
Belarusian SSR alongside with Ukraine were among founding members of the United Nations. After the WW II its own diplomatic delegation was led by Kuzma Kiselev. In 1974 his book “Reflections of Soviet diplomat” was published. He wrote an article for «Cīņa» (Rīga) and came to Latvia. «Cīņa» foreign editor V. Hermanis met with him. We present a short outlook of postwar world and some K. Kiselev’s personal views.
P. 82-85
Шидловская О.
На пароме из Друи в Пиедрую: воспоминания
Shydlouskaya V.
By ferry from Druja to Piedruja: memories
У артыкуле публікуюцца ўспаміны сям’і Рашкевічаў, Людмілы Зянонаўны і Франца Зыгмундавіча, запісаныя аўтарам, у якіх прадстаўлена жыццё беларусаў у прымежнай зоне з Латвіяй. Успаміны ахопліваюць перыяд з 1960-х гадоў.
С. 85-87
In the article published memories Rashkevich family such as Lyudmila Zyanonauna and Franz Zygmundavich, written by the author, which presents the life of Belarusians in the border zone with Latvia. Memoirs cover the period from the 1960s.
P. 85-87
Этнография и лингвистика / Ethnology and linguistics
Тугай Ул., Папоўская T.
Этнакультура латышскіх сем’яў у Віцебскай Латгаліі
Tuhai U., Papouskaya T.
The ethnoculture of Latvian families in Viciebsk Latgale
В статье рассказывается об особенностях жизни латгальского общества в ХIХ в. Особое внимание уделяется малым латышским семьям, неразделённым и расширенным семьям. Приводятся примеры раздела и расширения латгальских семей, а также ведение ими хозяйственных дел, особенностей жизни и быта.
С. 88-95
In article is told about features of life of the Latgale society in the 19th century. Special attention is paid to small Latvian families, undivided and expanded families. Examples of the section and expansion of the Latgale families and also conducting economic affairs, features of life and life by them are given.
P. 88-95
Курсите Я.
Латышский локус в Беларуси (Витебская область)
Kursite J.
The Latvian locus in Belarus (Viciebsk region)
Прадстаўлены артыкул з'яўляецца вынікам дзесяцігадовых палявых даследаванняў аўтара рэліктаў традыцыйнай культуры беларусаў і латышоў. Галоўная ўвага надаецца матэрыяльным знакам ідэнтычнасці латышскай дыяспары ў Віцебскай вобласці. Аўтара цікавіла, якія былі і ці маюцца зараз адрозненні ў выглядзе хат латышоў і беларусаў, унутраным і знешнім выглядзе гаспадарчых пабудоў, паўсядзённых прылад. Была зроблена спроба даследаваць таксама нематэрыяльны пласт – мову, канфесійную прыналежнасць, святы.
С. 95-110
The material presented is the result of decades author’s field research about relics of traditional Belarusian and Latvian. The focus is on the material symbol of identity of Latvian diaspora in Viciebsk region. Author wondered what were the differences and are now available in the form of houses Latvians and Belarusians, internal and external form of outbuildings, everyday things. Also, an attempt was made to explore the intangible layer − language, religious affiliation, and holidays.
P. 95-110
Янковяк M.
Роля беларусчыны ў фарміраванні тоеснасці беларускамоўных жыхароў паўднёва-ўсходняй Латвіі і іх адносіны да іншых моў і гаворак
Jankowiak M.
The role of the Belarusian language in the creation of nacional identity of the Belarusian-speking people living in Southeastern Latvia and their attitude to the surrounding languages and dialects
В статье представлены два аспекта, касающиеся белорусскоговорящих жителей деревень юго-восточной Латвии. Первый относится к роли белорусского языка и белорусских говоров в формировании идентичности, а второй − к отношению местного населения к языкам и диалектам (к белорусскому, русскому, латышскому, латгальскому и польскому). Основой для анализа стали материалы, собранные автором во время полевых исследований в пяти районах Латвии (Зилупэ, Дагды, Краславы, Даугавпилса и Илукшты)
С. 111-119
The article focuses on two aspects which refer to the Belarusian-speaking rural people living in southeastern Latvia. The first is issue relates to the role of the Belarusian language and Belarusian dialects in Latvia in creating national identity and the second is issue on the attitude of local people towards languages and dialects (Belarusian, Russian, Latvian, Latgalian, and Polish). The results were based on material collected during field research in five municipalities (Zilupes, Dagdas, Krāslavas, Daugavpils and Ilūkstes).
P. 111-119
Взаимодействие на современном этапе / Interaction at the present stage
Apeināne I.
Daugavpils Baltkrievu kultūras centra nozīme baltkrievu identitātes saglabāšanā / Роля Даўгаўпісскага Цэнтра беларускай культуры ў захаванні беларускай ідэнтычнасці
Apeinane I.
Daugavpils like a Centre of the Belarusian culture and in the preservation of the Belarusian identity role
У артыкуле апісваецца беларуская меншасць у Латвіі. Робіцца выснова пра адметнасці культуры, рэлігіі, мовы, якія адрозніваюць беларусаў ад іншых этнічных груп. Колькасна беларуская нацменшасць адна з буйнейшых у Латвіі. Дзеля захавання самабытнасці і развіцця культурных традыцый у краіне ствараюцца розныя арганізацыі і культурныя цэнтры (асабліва ў Латгаліі). Даўгаўпілскі Цэнтр беларускай культуры вядзе актыўную дзейнасць, арганізуючы канцэрты і фестывалі, сустрэчы з пісьменнікамі і паэтамі, праводзячы выставы, і такім чынам спрыяе захаванню беларускай культуры, мовы, традыцый у Латвіі.
С. 120-125
The conclusions of the research are as follows: minority ethnic group differs from the main ethnos with its culture, religion and language, and the number of its representatives is smaller than that of the main ethnos. In numbers the Belarusian minority group is one of the biggest ethnic groups in Latvia, it develops its culture, preserves its language and traditions through cultural associations and culture centres in the territory of Latvia, especially in the region of Latgale. Daugavpils Belarusian Culture Centre carries out a tremendous job by living outside their ethnic homeland, organizing concerts and festivals, having meetings with writers and poets, organizing exhibitions, in this way preserving Belarusian culture, language, traditions and their folklore in Latvia.
P. 120-125